Zawody turystyczne uwolnione

Okres przedwakacyjny to czas, w którym w wielu biurach podróży trwa nabór pracowników sezonowych do obsługi letnich imprez turystycznych. Organizatorzy muszą wyselekcjonować pilotów wycieczek, przewodników turystycznych oraz rezydentów, którzy zapewnią jak najlepszą realizację usług na rzecz klienta. Od początku bieżącego roku, z uwagi na wejście w życie ustawy deregulacyjnej, biura podróży mają większy wybór wśród kandydatów, bo nie ma obowiązku posiadania licencji.

Łatwiej o pilota

Zmiany mają znaczenie nie tylko dla najbardziej zainteresowanych – licencjonowanych przewodników i pilotów, ale także dla organizatorów turystyki, którzy przygotowując imprezę turystyczną zobowiązani są do zapewnienia odpowiedniej opieki.  Ustawa deregulacyjną nie zlikwidowała jednak całkowicie wymagań wobec pilotów i przewoźników. Wspólny dla wszystkich rodzajów przewodników (górskiego, miejskiego i terenowego) oraz pilotów wycieczek jest obowiązek ukończenia 18. roku życia, niekaralność i posiadanie średniego wykształcenia. Jedynie w wypadku przewodników górskich dla określonych obszarów (Zachodnie Beskidy Zachodnie, Wschodnie Beskidy Zachodnie, Beskidy Wschodnie, Tatry i Sudety) poza wyżej wymienionymi kryteriami konieczne jest jeszcze odbycie szkolenia oraz zdanie egzaminu. Można więc w pewnym uproszczeniu stwierdzić, że z wyjątkiem przewodnika górskiego, zawody turystyczne zostały faktycznie uwolnione. Ta zmiana ma również istotny wpływ na działalność organizatorów turystyki, którzy będą mogli zatrudnić osoby nieposiadające dotychczas uprawnień, w zależności od własnej oceny kwalifikacji danej osoby.

Zgodnie z nowym brzmieniem art.  30 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych „organizator turystyki jest obowiązany zapewnić klientowi uczestniczącemu w imprezie turystycznej opiekę osoby reprezentującej organizatora turystyki. Zakres tej opieki wynika z umowy organizatora turystyki z klientem”. Po zmianie przepisów nie mamy już do czynienia z domniemaniem, które wynikało z wcześniejszej treści przepisu, że osobą sprawującą opiekę powinien być wykwalifikowany przewodnik lub pilot. Ta zmiana daje organizatorowi większą swobodę, ponieważ w sytuacji gdy nie ma przymusu, on sam musi zdecydować, jakie kwalifikacje powinna mieć osoba, której powierzy opiekę nad klientami. Bez wątpienia pełnoletność, niekaralność i wykształcenie średnie w większości wypadków nie okażą się wystarczające, ale kryteria dodatkowe zależne są już tylko od wymagań danego organizatora. Wyjątkiem, jak już wspomniano wcześniej, będzie organizacja imprez obejmujących wycieczki górskie, w wypadku których nadal wymagane jest, aby organizator zatrudnił do opieki nad turystami przewodnika górskiego o odpowiednich kwalifikacjach.

Większa konkurencja, niższe ceny

Zmiana ustawy o usługach turystycznych nie zmienia podstaw odpowiedzialności karnej za narażenie turystów na niebezpieczeństwo lub zaniechanie w tym zakresie. Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo klientów, czy to przewodnik, czy pilot, może w pewnych okolicznościach zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej, jeżeli dojdzie do wypadku. Taką samą odpowiedzialność może ponieść sam organizator turystyki. Zmiana przepisów bez wątpienia wprowadziła większą konkurencję w zawodach, które dotychczas były objęte licencjami. Niewykluczone, osoby, które od nowego roku rozpoczną świadczenie usług jako przewodnik turystyczny i pilot wycieczek będą wymagały niższych wynagrodzeń niż licencjonowani koledzy po fachu, co doprowadzi do obniżenia kosztów organizacji imprez turystycznych.

W kontekście wykroczeń dotyczących zawodu przewodnika górskiego warto wspomnieć, że karze ograniczenia wolności lub grzywny podlega także organizator turystyki, który wprowadza klientów w błąd co do uprawnień osób, którym powierza wykonywanie zadań przewodnika górskiego (art. 138 d § 2 kodeks wykroczeń). Zdecydowana większość organizatorów turystyki zrezygnowała z usług pilotów i przewodników posiadających dotychczasowe licencje z uwagi na wyższą cenę ich usług i chęć obniżenia kosztów imprez turystycznych. Są jednak również tego typu oferty, które wymagają wyjątkowych kwalifikacji i profesjonalizmu, dlatego w tych wypadkach, nie patrząc już nawet na obowiązek czy jego brak, osoby, które posiadają odpowiednie doświadczenie, będą nadal cieszyły się dużą liczbą zleceń.

Przewodnicy i piloci na swoim

Stosunek prawny, jaki wiąże organizatora z przewodnikiem turystycznym bądź pilotem wycieczek, jest zasadniczo dowolny. Większe biura podróży zatrudniają wyżej wymienione osoby na umowę o pracę w wymiarze całego etatu lub jego części. Taka umowa jest bez wątpienia korzystna dla samego pracownika, ponieważ przysługuje mu pełna ochrona i uprawnienia przewidziane w kodeksie pracy. Bez wątpienia jest to gorsze rozwiązanie dla pracodawcy, który musi także ponosić pełne koszty składek ZUS dla takiego pracownika, co podnosi koszty organizacji imprez turystycznych i prowadzenia działalności gospodarczej.

Innym rozwiązaniem jest zatrudnianie pilotów wycieczek i przewodników turystycznych na podstawie umowy zlecenia. To rozwiązanie jest znaczenie korzystniejsze dla biura podróży, ponieważ pozwala na dostosowanie liczby zleceń do faktycznej liczby imprez turystycznych i ogranicza koszty podatkowe. Dodatkowo pracodawca w tym wypadku nie jest zobowiązany kodeksem pracy i wiążącymi się z tym obowiązkami, takimi jak urlopy i inne świadczenia. Niejednokrotnie przewodnicy i piloci prowadzą własną jednoosobową działalność gospodarczą i jako przedsiębiorcy zawierają z biurami podróży umowy o świadczenie usług turystycznych. Jest to rozwiązanie najkorzystniejsze dla organizatora, ponieważ łączy go w tym wypadku umowa z uczestnikiem profesjonalnego obrotu, na którego może on „przerzucić” część odpowiedzialności za organizację imprezy turystycznej i nie jest on zobowiązany do przestrzegania kodeksu pracy.

WAŻNE

Zmiany w kodeksie wykroczeń

Kto:

– wykonuje odpłatnie zadania przewodnika górskiego bez uprawnień wymaganych dla określonego obszaru górskiego

– podejmując zadania przewodnika górskiego na określonym obszarze górskim, wprowadza w błąd co do posiadanych uprawnień, podlega karze ograniczenia wolności albo grzywny.