Hotel naruszał interesy konsumentów

Ciekawe w tej sprawie jest to, że przedsiębiorca wykorzystał dostępną w powszechnie obowiązujących przepisach prawa instytucję zadatku, która z definicji ma prowadzić do trwałości zawartej umowy i stanowi sankcję zarówno dla jednej, jak i drugiej strony stosunku prawnego. Takie zdawałoby się równorzędne zabezpieczenie nie zostało jednak uznane przez UOKiK za dozwolone.

 Zły zadatek

 Przedsiębiorcy został postawiony zarzut stosowania praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów, określonej w art. 24 ust. 1 i 2 pkt 3 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, polegającej na ustaleniu w cenniku na stronie internetowej przedsiębiorcy, że wpłaty za pobyt w ośrodku, uiszczane w wysokości 100 proc. ceny, mają charakter zadatku i nie podlegają zwrotowi w razie rezygnacji przez klienta z wykonania umowy.

Zgodnie z art. 24 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy zakazane jest stosowanie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, z kolei ust. 2 tego artykułu stanowi, że przez praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów rozumie się godzące w nie bezprawne działanie przedsiębiorcy, w szczególności:

 1) stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone,

 2) naruszenie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji,

 3) nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji.

Aby działania przedsiębiorcy mogły zostać uznane za sprzeczne z powołanymi wyżej przepisami art. 24 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, niezbędne jest wykazanie, iż spełniają one łącznie następujące przesłanki:

• ujawniają się w obrocie konsumenckim, a więc dotyczą relacji przedsiębiorca – konsument, • stanowią działanie bezprawne, • naruszają zbiorowe interesy konsumentów.

Zgodnie ze stanowiskiem przedsiębiorcy prezentowanym w postępowaniu zakończonym decyzją NR RGD. 12/2014, brak wykonania umowy, po jednej ze stron zgodnie z ogólnymi zapisami kodeksu cywilnego może być zabezpieczony instytucją zadatku. Trudno w tym przypadku nie zgodzić się z takim stanowiskiem, bowiem zadatek jest mechanizmem mającym wpłynąć na trwałość zawartej umowy. Co ciekawe, zadatek zabezpiecza obie strony umowy, bowiem ten, kto zadatek wpłaca, traci go, jeżeli zrezygnuje, ale jeżeli zrezygnuje ten, który zadatek przyjmuje, to zobowiązany jest do zwrotu dwukrotności zadatku. Oznacza to, że hotelarz, który wprowadził w regulaminie zapis stanowiący o uznaniu wpłat turystów za zadatek, zobowiązał się równocześnie, że jeżeli to on z jakiejś przyczyny odwoła pobyt turysty (anuluje rezerwację), to zwróci mu nie tylko wpłaconą kwotę, ale jej dwukrotność. Z tych właśnie powodów, a to równomiernym rozłożeniu ryzyka na obie strony umowy, wydaje się że postępowanie przedsiębiorcy mogłoby zostać uznane za zgodne z przepisami.

Dobry zwrot kosztów

Jednak w ocenie Prezesa Urzędu narzucenie zadatku w wysokości 100 proc. ceny i zastrzeżony brak zwrotu chociażby części uiszczonej kwoty w wypadku rezygnacji z wykonania umowy jest działaniem sprzecznym z dobrymi obyczajami i prowadzi do naruszenia interesów ekonomicznych konsumentów. Prezes Urzędu nie kwestionuje prawa przedsiębiorcy do żądania stosownej rekompensaty w sytuacji odstąpienia konsumenta od umowy czy zwrotu poniesionych kosztów jak i ustalenia zadatku, jednak zadatek pobierany w pełnej wysokości ceny danego świadczenia wykracza ponad „zabezpieczenie”, tak w zakresie zakwaterowania, jak i innych usług towarzyszących.

Kończąc postępowanie Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów uznał działanie hotelarza za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdził zaniechanie stosowania tej praktyki z dniem 1 stycznia 2014 r., bowiem przed datą zakończenia postępowania przedsiębiorca poinformował Urząd o zmianie treści cennika. Zgodnie z art. 27 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, Prezes Urzędu nie wydaje decyzji o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nakazującej zaniechanie jej stosowania jeżeli przedsiębiorca zaprzestał, stosowania praktyki. W takim wypadku Prezes Urzędu wydaje decyzje o uznaniu praktyki za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i stwierdzającą zaniechanie jej stosowania.

Zabroniony nienależny dochód

W przeprowadzonym przez UOKiK i opisanym powyżej postepowaniu kontrolnym ujawnione zostały pewne zasady, których przedsiębiorca powinien przestrzegać zarówno tworząc regulamin hotelu, jak i dokonując faktycznych rozliczeń z klientami, którzy nieraz rezygnują z zawartej umowy. Problemem hotelu w tym przypadku jest oczywiście zabezpieczenie się przed utratą spodziewanego zarobku z wynajmu miejsc hotelowych, świadczenia usług wyżywienia i innych usług towarzyszących. Rezygnacja klienta bardzo często powoduje, że dane miejsce pozostanie puste i hotel nie uzyska spodziewanego przychodu. Jak pokazuje to stanowisko Prezesa UOKiK, nie jest zabronione zabezpieczenie się i zastrzeżenie rekompensaty dla takiej szkody. Można w tym celu wykorzystać również instytucję zadatku, ale prawdziwym problemem w tej sprawie było to, że hotel zastrzegł, iż 100 proc. wpłaconej ceny stanowi zadatek i nie podlega zwrotowi. Takie zapisy regulaminu mogłyby natomiast prowadzić do tego, że w przypadku rezygnacji turysty hotelarz zatrzymałby nie tylko kwotę odpowiadającą jego rzeczywistym kosztom, ale także uzyskał większy dochód, bowiem oszczędziłby te wydatki, które musiałby ponieść, gdyby umowa została normalnie zrealizowana. Taka sytuacja natomiast stanowi już naruszenie przepisów i jest niedopuszczalna.